چکیده :

      « طنز» یکی از انواع ادبی است که ناهنجاری­های جامعه، بویژه رفتارهای نامطلوب مراکز قدرت را به چالش می­کشد. از این‌رو همیشه مورد تأکید ناقدان و ادیبان قرار گرفته است. بویژه شاعران عراق و ایران، با توجه به نابسامانی­های شرایط سیاسی و اجتماعی این دو کشور در طی150 سال اخیر، بدان توجه درخوری داشته­اند. جمیل صدقی زهاوی (1863-1936م) و ملک‌الشعرای بهار(1884-1954م) به علت زندگی در چنین دوره­ای از زبان رسای طنز برای نقد وضع سیاسی و اجتماعی بهره برده‌اند. بررسی گفتمان در اشعار طنز این دو شاعر نشان می­دهد که آنها هم از لحاظ معنایی و هم از لحاظ زبانی وجوه مشترک بسیاری با هم دارند؛ تجارب تلخ سیاسی و اجتماعی از جمله استعمار و استثمار مردم، ظلم و ستم عاملان سیاسی، سطحی‌نگری، باورها و سنت­های خرافی، فقر، کاهلی، نادانی، ناآگاهی و حقوق زنان مهمترین ابعاد مشترک آنها در بعد معنایی است. همچنین آندو شاعر در مبارزه با ادبیات سنتی و تشویق به ساختارشکنی ادبی بویژه در بعد محتوا و زبان، تجانس فراوانی با هم دارند.  به نظر می­رسد که این مشابهت­ها ناشی از بافت اجتماعی و سیاسی یکسان و آشنایی دیرینۀ آنها با یکدیگر باشد.